ks. Eugeniusz Ziemann SCJ
dyrektor formacji stałej
MISTERIUM EUCHARYSTII ŹRÓDŁEM MISJI I APOSTOLATU SERCANINA
Termin „eucharystia” (gr. eucharistéo – dziękczynienie) odnosi się do trzeciego sakramentu inicjacji chrześcijańskiej – Najświętszego Sakramentu. Ustanowiony przez Jezusa Chrystusa w czasie Ostatniej Wieczerzy (zob. Mt 26,26-29; Mk 14,22-24; Łk 22,19-20; 1 Kor 11,23-25) stanowi obrzęd ofiary sakramentalnej uobecniającej w sposób bezkrwawy krwawą ofiarę Jezusa Chrystusa dokonaną na Kalwarii. Chrystus obecny w Eucharystii pod postaciami chleba i wina sprawia, że ofiara staje się ucztą. Dzięki niej chrześcijanin może spożywać Ciało i Krew Chrystusa, będące pokarmem jego życia duchowego i religijnego. Pokarm eucharystyczny przyjmowany w czasie sprawowania Najświętszej Ofiary jest znakiem zjednoczenia – komunii – człowieka z Jezusem ofiarującym się Ojcu, a także wezwaniem, aby siebie składać w ofierze Bogu na mocy kapłaństwa wspólnego wszystkich ochrzczonych. Eucharystia jako ofiara i uczta jest też symbolem poświęcenia samego siebie braciom, zwłaszcza najbardziej potrzebującym miłości miłosiernej, w wymiarze duchowym i społecznym. Eucharystia zaś jako misterium zbawcze Boga dokonane w Osobie Wcielonego Słowa jest szczytem wiary oraz źródłem życia sakramentalnego Kościoła.
Jedną z istotnych form kultu Eucharystii jest adoracja Jezusa Chrystusa obecnego w sposób realny, rzeczywisty i prawdziwy pod postaciami sakramentalnymi chleba i wina. W postaciach eucharystycznych Zbawiciel przedłużył swoją obecność wśród odkupionego stworzenia; zapewnił też, że pozostanie z nim, aż do skończenia świata, realizując zbawcze dzieło. Adoracja eucharystyczna stanowi szczególną formę uwielbienia Boga i dziękczynienia za ofiarę krzyża, w której Wcielone Słowo jest jednocześnie Kapłanem i Ofiarą Nowego Przymierza (por. 1 Kor 11,25; Łk 22,20). Będąc kontynuacją bezkrwawej Ofiary eucharystycznej, jest ona także modlitwą kontemplacyjną w zjednoczeniu z modlitwą Chrystusa oraz Jego eucharystycznym Sercem.
Misterium Eucharystii stanowi fundament życia duchowego zarówno wiernych świeckich, jak i osób konsekrowanych przez Boga w profesji rad ewangelicznych oraz w sakramencie święceń kapłańskich. Ponadto zajmuje wyjątkowe miejsce w duchowości instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego praktykujących nabożeństwo i kult Najświętszego Serca Pana Jezusa. W odniesieniu do misji i apostolatu sercanów jest źródłem oraz istotą ich powołania{1}.
Obecny rok formacji stałej w Polskiej Prowincji Księży Sercanów przebiega pod hasłem: „Misterium Eucharystii źródłem misji i apostolatu sercanina”. Tak sformułowany temat czerpie istotne treści z trzeciej części tryptyku o. Leona Jana Dehona pt. Koronki do Najświętszego Serca Jezusowego, poświęconej zagadnieniu Eucharystii w duchowości sercanów w kontekście chryzmatu miłości i wynagrodzenia Bogu przez Serce Jezusa grzechów osobistych i całego świata. Warto przypomnieć, iż w roku 2020 przedmiotem naszej refleksji formacyjnej była pierwsza część tryptyku dotycząca misterium Wcielenia jako epifanii miłości Boga objawionej w Sercu Jezusa; w 2021 roku druga część tryptyku ogniskowała uwagę na misterium Męki Zbawiciela, będącego arcydziełem miłości Boga objawionej w Sercu Jezusa. W roku 2022 przedmiotem formacji stałej będzie trzecia część tego dzieła pt. Eucharystia.
W Dyrektorium duchowym o. L.J. Dehona czytamy, że sakrament Eucharystii jako celebracja Mszy Świętej i adoracja Najświętszego Sakramentu jest fundamentem życia duchowego sercanina, będąc najwznioślejszym darem Serca Jezusa i Jego miłości. Z tego względu Msza Święta winna stanowić każdego dnia główny akt religijny kapłana, łączący ofiarę jego serca z ofiarą Serca Bożego, składaną Bogu przez Niepokalane Serce Maryi, pośrednictwo aniołów i świętych. Biorąc pod uwagę powszechny wymiar Mszy Świętej, kapłan obejmuje w niej wraz ze swoimi intencjami potrzeby całego świata, wiernych żywych i zmarłych. Dlatego jej celebrację należy starannie przygotować, a następnie godnie sprawować, poświęcając jej przynajmniej pół godziny. Po zakończeniu Mszy Świętej należy odprawić, trwające minimum kwadrans, dziękczynienie, aby głęboko wnikać w ducha modlitwy i wynagrodzenia, który jest właściwy sercańskiemu powołaniu{2}.
Ojciec Założyciel poleca, aby każdy sercanin odprawił codziennie pół godziny adoracji eucharystycznej ku czci Serca Jezusowego obecnego w Najświętszym Sakramencie, wyłączając z tego czasu błogosławieństwo oraz inne ćwiczenia duchowne. Chrystus obecny w Eucharystii pod postacią chleba jest Barankiem złożonym w całopalnej ofierze, aby odbierać akty miłości i wynagrodzenia, stanowiące istotę życia sercanina. Pewną formą adoracji eucharystycznej są też częste nawiedzenia Najświętszego Sakramentu w ciągu dnia.
Chwalebnym zwyczajem w życiu sercańskim jest pobożne nawiedzenie kaplicy przed wyjściem z domu i po powrocie do niego, a także odmawianie liturgii godzin oraz innych modlitw przed eucharystycznym Sercem. Adorację należy traktować jako oficjalne, zaszczytne i odpowiedzialne posłannictwo, które wymaga gorliwości, czystości i wierności{3}.
Świadomość daru Eucharystii traktowanej osobowo, a nie przedmiotowo każe stawiać pytanie: Kim jest Eucharystia? Odpowiedzi na to pytanie udziela o. Dehon w trzeciej części Koronek, będącej uwieńczeniem jego refleksji nad odkupieńczo-zbawczą misją Chrystusa zaprezentowaną w misterium Wcielenia (część pierwsza) i Męki (część druga) Jezusa. Temat tegorocznej formacji stałej – Misterium Eucharystii źródłem misji i apostolatu sercanina ma na celu uświadomienie konieczności pogłębienia stylu życia eucharystycznego w misji i apostolacie sercanina. Nierzadko rozumienie Eucharystii jest obciążone subiektywnym podejściem do tej rzeczywistości oraz teoretycznymi dywagacjami, które nie uwzględniają egzegezy biblijnej, patrystycznej i dogmatycznej, a także teologii liturgii. Tymczasem kapłan, ewangelizując i duszpasterzując, prowadzi wiernych do spotkania z sacrum obecnym w eucharystycznym Sercu Jezusa.
Obchody jubileuszu 75. rocznicy erygowania Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Sercanów w Polsce są czasem szczególnego dziękczynienia Bożemu Sercu za powierzoną nam misję w Kościele polskim i powszechnym. Szybki rozwój prowincji od momentu jej erygowania ograniczała sytuacja społeczno-polityczna Polski po drugiej wojnie światowej, a także problemy ekonomiczne zubożałego społeczeństwa. Mimo to powstawały nowe placówki duszpasterskie szerzące nabożeństwo do Najświętszego Serca Jezusowego w każdej formie prowadzonego apostolatu. Lata osiemdziesiąte XX wieku i napływ licznych powołań zakonnych otworzyły przed prowincją nowe perspektywy działalności apostolskiej również na misjach ad gentes. Obecny brak powołań weryfikuje możliwość podejmowania nowych zaangażowań i rozwój już istniejących.
Prosząc Boże Serce o Jego błogosławieństwo na kolejne lata działalności ewangelizacyjnej w duchu ofiary, miłości i wynagrodzenia, wpatrujmy się w to eucharystyczne Serce, będące źródłem misji oraz apostolatu dla każdego sercanina.
1 „Całe nasze życie chrześcijańskie i zakonne znajduje swoje źródło w Eucharystii (por. Konstytucja dogmatyczna o Kościele, 11). Sprawowanie pamiątki śmierci i zmartwychwstania Chrystusa jest uprzywilejowanym momentem naszej wiary i powołania księży Najświętszego Serca Jezusowego”, Reguła Życia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego, Rzym 2009, s. 71.
2 O. Leon Jan Dehon, Dyrektorium duchowe Księży Najświętszego Serca Jezusowego, Warszawa 1997, s. 210-214, 308.
3 Tamże, s. 214-217, 308-309.